Mô hình tĩnh là thú chơi không còn xa lạ với những người đam mê. Mô hình tĩnh có nhiều loại, từ máy bay, tàu chiến, xe tăng…, nhưng phong trào thu hút đông đảo người chơi hơn cả là xe hơi.

Những chiếc mô hình xe hơi có giá từ vài trăm nghìn đồng tới vài triệu, thậm chí vài chục triệu đồng. Các tỷ lệ phổ biến trong giới chơi mô hình bao gồm 1:8, 1:12, 1:18, 1:24, 1:32, 1:48, 1:64…, nhưng phổ biến và được nhiều người sưu tầm nhất là tỷ lệ 1:18.

Mô hình càng lớn thì càng đắt. Chẳng hạn những mô hình tỷ lệ 1:8, 1:12 có thể có giá lên tới hàng nghìn USD.

Phân loại

Trên thế giới có rất nhiều hãng sản xuất mô hình tĩnh, chia làm 3 phân khúc: cao cấp, trung cấp và phổ thông.

Các hãng cao cấp phải kể đến CMC, BBR, Exoto, Franklin-Mint, Hotwheels Super Elite... Những mẫu xe cao cấp thường có giá từ 10 triệu đồng trở lên, tùy mẫu, tỷ lệ và độ hiếm. Thậm chí, có những chiếc có giá trị tương đương một chiếc xe máy Honda SH.

Hàng trung cấp nổi tiếng nhất là của các hãng Autoart, Kyosho, Minichamps… Với số tiền từ trên 2 triệu đồng, những người chơi mô hình bắt đầu mua được những model trung cấp, tỷ lệ 1:18.

Những chiếc mô hình tĩnh hạng trung, tỷ lệ 1:18 có giá từ 2 đến 4 triệu đồng.

Cuối cùng là hàng phổ thông, dành cho những người ít tiền nhưng đam mê. Tất nhiên chất lượng đi kèm với mức giá. Chỉ từ vài trăm nghìn đến hơn một triệu đồng, những người chơi mô hình đã có thể sở hữu một chiếc siêu xe ưa thích.

Những thương hiệu nổi tiếng thuộc phân khúc phổ thông bao gồm Hotwheels, Rastar, Bburago, Welly… Mặc dù vậy, loại mô hình này có độ hoàn thiện không cao, nhiều chi tiết thô.

Ngoài ra, có thể phân biệt các loại mô hình theo chất liệu hoặc phương pháp sản xuất. Loại mô hình đúc khuôn kim loại được gọi là diecast. Thông thường, các hãng sản xuất sẽ đổ thiếc nấu chảy vào bộ khuôn kim loại, sau đó mài giũa thủ công để tạo độ bóng cho mô hình.

Diecast là loại mô hình thông dụng nhất trên thế giới bởi ưu điểm về độ bền, độ tinh xảo, có thể thấy các chi tiết cơ khí bên trong. Những mẫu mô hình diecast đắt tiền thậm chí giống tới từng con ốc. Người chơi có thể mở cửa, mở khoang động cơ, cụp gương hay chỉnh ghế cho chiếc siêu xe của mình. Loại mô hình này được dân chơi gọi là full open (mở được toàn bộ).

Tuy nhiên, nhược điểm của mô hình diecast là mẫu mã chậm cập nhật, số lượng sản xuất nhiều nên dễ “đụng hàng”.

Một chiếc Lamborghini Aventador LP720-4 50 Anniversario hiệu Autoart sử dụng phương pháp đúc diecast có giá trên 4 triệu đồng.

Để chế tạo một khuôn đúc bằng kim loại, hãng sản xuất cần ít nhất một năm kể từ khi chiếc xe thật được giới thiệu. Chi phí để chế tạo một bộ khung diecast khoảng từ 100.000 đến 200.000 USD, tùy thuộc vào độ phức tạp của chiếc xe.

Nhà sản xuất đổ kim loại nóng chảy vào khuôn, sau đó ép dưới áp lực cao để tạo nên bộ khung xe. Mỗi bộ khuôn này có thể dập được một triệu lần. Tuy nhiên, do giá thành khuôn cao nên nhà sản xuất phải chế tạo số lượng lớn để bù lại chi phí sản xuất. Chính vì vậy, mô hình diecast đẹp và bền nhưng lại không được dân chơi mô hình lâu năm ưa chuộng.

Để khắc phục hai nhược điểm của mô hình diecast, các nhà sản xuất chuyển sang chế tạo loại mô hình đúc khuôn bằng nhựa, được gọi là resin.

Mô hình resin được đúc bằng khuôn silicon hoặc cao su. Chi phí chế tạo khuôn đúc xe resin chỉ bằng khoảng 1/100 so với khuôn thép (giá chỉ vài nghìn USD). Thời gian để chế tạo bộ khuôn này chỉ vài ngày, vì vậy ngay sau khi các hãng xe tung ra mẫu xe mới, các hãng sản xuất mô hình đã rục rịch cho ra lò những chiếc xe mô hình như thật.

Mô hình resin giống thật nhưng tuổi thọ không cao.

Ưu điểm của mô hình resin là giả chất liệu khá tốt, vì vậy chế tạo những chiếc xe mô hình khó phân biệt bằng mắt thường nếu chỉ xem ảnh. Giá thành những chiếc xe resin cao cấp có thể lên tới hàng nghìn USD. Các hãng nổi tiếng chế tạo mô hình resin là BBR và Frontiart.

Ưu điểm thứ hai của mô hình resin là có thể cho ra đời những chiếc xe số lượng giới hạn nhưng vẫn đảm bảo lãi cho nhà sản xuất. Những mô hình này được gọi là hàng limited (giới hạn), được những người chơi mô hình lâu năm sưu tầm. Mô hình càng hiếm thì giá thành càng cao, thậm chí có hãng chỉ chế tạo 10 chiếc cho một mẫu.

Không chỉ chơi mô hình, nhiều người còn xây cả garage khiến những chiếc xe của mình trông giống thật.

Tuy nhiên, mô hình resin cũng tồn tại nhiều nhược điểm. Do cấu trúc bằng nhựa nên chúng dễ gẫy, hư hỏng. Chủ sở hữu thường phải bảo vệ bằng cách đặt trong lồng kính, hạn chế cầm nắm trực tiếp.

Độ bóng của mô hình resin cũng không cao như mô hình kim loại do không được hấp nhiệt. Để khắc phục điều này, nhà sản xuất phủ một lớp keo bóng bên ngoài, tuy nhiên trông khá giả tạo, không thể đạt được như mô hình diecast.

Đa số mô hình đúc resin không thể mở cửa hay nắp máy. Những chi tiết che lấp bên trong thường không được gia công, vì vậy loại mô hình này chủ yếu phục vụ nhu cầu ngắm từ xa, thay vì “nghịch ngợm”, cầm nắm hay mở cửa.

Thú chơi mô hình tĩnh

Chơi mô hình tĩnh là thú chơi của những người đam mê. Những người chơi mô hình tĩnh được người trong hội gọi là “con nghiện”. Những người mới chơi được gọi là “tập nghiện”, người chơi lâu năm gọi là “nghiện nặng”.

Sở dĩ người chơi mô hình tự nhận mình là con nghiện bởi thú chơi này khá tốn kém, cả về thời gian lẫn tiền bạc, và khi đã chơi thì rất khó bỏ.

Theo anh Phong, một người chơi mô hình tĩnh tại TP.HCM, một khi đã chơi mô hình tĩnh, bạn sẽ suốt ngày nghĩ tới những chiếc xe, thậm chí cả trong giấc mơ. Bạn bị lôi cuốn bởi vẻ đẹp của những chiếc xe đã sở hữu, suốt ngày lau chùi, ngắm nghía, và luôn mơ về những chiếc chưa đủ khả năng mua.

Anh Nguyễn, ngụ quận 2, TP.HCM từng mất cả tháng trời để đặt hàng chiếc Bentley State Limousine của Nữ hoàng Anh. Chiếc xe của Nguyễn thuộc thương hiệu Minichamps, có giá trên 6 triệu đồng tại thị trường nước ngoài. Nếu tính cả chi phí vận chuyển, về tới Việt Nam, xe đội giá lên khoảng 7,5 triệu đồng.

Chiếc Bentley State Limousine trong bộ sưu tập của anh Nguyễn.

Tuy nhiên trong giới chơi xe mô hình, những chiếc như của anh Nguyễn chỉ thuộc hàng trung cấp. Có những người sở hữu bộ sưu tập lên tới hàng trăm chiếc xe, mỗi chiếc trị giá hàng chục triệu đồng. Chẳng hạn một chiếc Ferrari cổ hiệu CMC tỷ lệ 1:18 thường có giá khoảng 10 triệu đồng.

Tốn kém thời gian, tiền bạc, nhưng bù lại, thú chơi mô hình đem lại cho những người mê xe cơ hội sở hữu những siêu xe mơ ước, thậm chí sở hữu cả dàn xe mà chỉ đại gia mới dám mơ. 

Ngoài việc sưu tầm xe đẹp, những người đam mê còn thường xuyên tụ họp, offline, chia sẻ niềm đam mê, kinh nghiệm lựa chọn cũng như bảo quản, trưng bày mô hình. Các câu lạc bộ mô hình tại Việt Nam hiện quy tụ hàng chục nghìn thành viên tham gia.